Το νέο βιβλίο της Ναόμι Κλάιν με τίτλο «Στις φλόγες» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος (φωτ. από την παρουσίασή του στις ΗΠΑ).
Ο κορωνοϊός έχει ενοποιήσει όλες τις προϋπάρχουσες κρίσεις –κλιματική, οικονομική και πολιτική– σε μία ενιαία κρίση που απαιτεί ενιαία αντιμετώπιση από όλες τις χώρες. Αυτό είναι το πρώτο μήνυμα της Ναόμι Κλάιν, της Καναδής αριστερής συγγραφέως και δημοσιογράφου που έχει ταράξει τα νερά με βιβλία που διαβάζονται από εκατομμύρια αναγνώστες και με άρθρα στους New York Times και στον Guardian, αλλά και σε πιο εναλλακτικά μέσα όπως το The Intercept. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι σπουδαιότερο. «Οι κρίσεις ανοίγουν όλα τα ζητήματα», λέει η Κλάιν. «Οταν όλα απλώνονται ξανά στο τραπέζι προς συζήτηση και ο κόσμος μπορεί να στραφεί προς τη μια ή προς την άλλη κατεύθυνση, τότε το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τη δράση που θα αναλάβουμε τώρα».
Το νέο βιβλίο της Ναόμι Κλάιν με τίτλο «Στις φλόγες» κυκλοφόρησε στα ελληνικά (εκδόσεις Κλειδάριθμος). Κατά την Κλάιν ο κόσμος βρίσκεται στις φλόγες της κλιματικής κρίσης, του μίσους και της επανάστασης που απλώνεται παντού κατά των πολιτικών οι οποίες διαιωνίζουν μια πορεία αυτοκαταστροφής. Η συγγραφέας που έχει κληρονομήσει την πολεμική ενάντια στο κατεστημένο το οποίο χαρακτήριζε τους γονείς της (αυτοαποκαλούνταν «χίπηδες» και μετακόμισαν από τις ΗΠΑ στον Καναδά το 1967 γιατί ήταν αντίθετοι στον πόλεμο στο Βιετνάμ) συμμετείχε σε μια «low carbon παρουσίαση» του βιβλίου μπροστά σε λιγοστούς δημοσιογράφους ελληνικών μέσων ενημέρωσης.
Ο κορωνοϊός έχει κάνει επαγγελματικά έθιμα που επίμονα δια-τηρούνταν μέχρι πρόσφατα να μοιάζουν σήμερα πεπαλαιωμένα και αδιανόητα. Η Ναόμι Κλάιν αντί να κουραστεί ταξιδεύοντας και επιπλέον να επιβαρύνει την ατμόσφαιρα πάνω από τον Ατλαντικό με τόνους διοξειδίου του άνθρακα ερχόμενη με αεροπλάνο από τη Νέα Υόρκη στην Αθήνα για μια βιβλιοπαρουσίαση, απλώς εμφανίστηκε στις οθόνες μας. «Οσο κι αν θα ήθελα να κάνω ένα ταξίδι στην Ελλάδα, ήρθα τώρα στο γραφείο μου στο πανεπιστήμιο Rutgers και σας μιλάω από εδώ».
Η «Καθημερινή» επικέντρωσε τις ερωτήσεις της στον κοινό τόπο ανάμεσα στην πανδημία, στην οικολογία και στην τεχνολογία. Η συγγραφέας έγραψε πρόσφατα στο διαδικτυακό περιοδικό The Intercept με τρόπο επικριτικό για την υποτιθέμενη προετοιμασία ενός «Screen New Deal» (δηλαδή ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου όπου όλα θα γίνονται μέσω οθόνης).
– Η οθόνη δεν είναι η καλύτερη λύση για να λειτουργούν η οικονομία και η κοινωνία υπό συνθήκες πανδημίας και μάλιστα με έναν τρόπο που δεν επιβαρύνει το περιβάλλον; Δεν είμαστε καλύτερα με τις οθόνες;
– Δεν απορρίπτω τις νέες τεχνολογίες. Από καιρό έλεγα στον εκδότη μου ότι δεν χρειάζεται να ταξιδεύω για να παρουσιάζω τα βιβλία μου από την ώρα που υπάρχουν οι οθόνες, αλλά αυτός αντιδρούσε. Eλεγε ότι οι δημοσιογράφοι θέλουν να με βλέπουν από κοντά. Τώρα η διαδικτυακή παρουσίαση έγινε αναπόφευκτη και χαίρομαι που δεν επιβαρύνω το περιβάλλον με μετακινήσεις. Ωστόσο, ας μην υιοθετήσουμε τόσο εύκολα όσα προσπαθούν να μας επιβάλουν οι μεγάλες επιχειρήσεις του τομέα της τεχνολογίας. Αυτές οι επιχειρήσεις, η Google, η Microsoft κ.λπ. επιχειρούν να μας πείσουν ότι τα παιδιά θα διδάσκονται μέσα από οθόνες και οι ιατρικές γνωματεύσεις θα γίνονται με τηλεϊατρική. Δεν αρνούμαι ότι πολλά πράγματα πρέπει να γίνονται έτσι, αλλά δεν θέλω η πανδημία να λειτουργήσει ως δικαιολογία για μαζικές απολύσεις γιατρών και καθηγητών υπό το πρόσχημα της λιτότητας που προετοιμάζεται να επιβληθεί λόγω της οικονομικής ύφεσης.
– Ωστόσο, η νέα τεχνολογία προσφέρει λύσεις.
– Η πανδημία μάς έμαθε ότι η συνδεσιμότητα και το Ιντερνετ υψηλών ταχυτήτων είναι απολύτως απαραίτητα αγαθά. Εάν όμως είναι τόσο απαραίτητα, τότε δεν μπορεί να παραμείνουν στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων, αλλά πρέπει να γίνουν δημόσια αγαθά. Γιατί πολύ απλά δεν θα πρέπει η Υγεία και η Παιδεία να ιδιωτικοποιηθούν με πρόσχημα τις σημερινές ειδικές συνθήκες. Τα δεδομένα μας πρέπει να υπόκεινται σε δημοκρατικό έλεγχο έτσι ώστε να διασφαλίζονται η ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα.
Η ανησυχία μου είναι ότι εξαιτίας της κάκιστης διαχείρισης της πανδημίας οδηγούμαστε σε μια πολύ μεγάλη λιτότητα μπροστά στην οποία το 2010 θα μοιάζει παιχνιδάκι. Κι αυτή η λιτότητα θα πλήξει το κοινωνικό κράτος αφού θα παρουσιαστεί το επιχείρημα ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες θα προσφέρονται διαδικτυακά – άρα δεν χρειάζονται οι φυσικές δομές.
Είμαι μητέρα ενός οκτάχρονου παιδιού με ειδικές μαθησιακές ανάγκες. Ξέρω πολύ καλά πως όταν τα παιδιά ζουν διαρκώς μέσα σε οθόνες καταδικάζονται σε μαθησιακή φτώχεια. Δεν υποστηρίζω ότι δεν έχουμε πλεονεκτήματα από τις οθόνες, αλλά δεν μπορούμε να ζούμε μόνο με οθόνες και δεν μπορούμε να αφήσουμε τον έλεγχο της οθόνης στις μεγάλες επιχειρήσεις.
– Η επιθανάτια φράση του Τζορτζ Φλόιντ «δεν μπορώ να αναπνεύσω» μοιάζει να συμβολίζει ολόκληρη την εποχή μας. Οι μαύροι δεν μπορούν να αναπνεύσουν λόγω του ρατσισμού. Οι λευκοί δεν μπορούν να αναπνεύσουν λόγω της ανισότητας. Ο κόσμος δεν μπορεί να αναπνεύσει λόγω της κλιματικής κρίσης και του κορωνοϊού, που πλήττει το αναπνευστικό σύστημα. Μήπως οι κάθε είδους δυσκολίες στην αναπνοή καθιστούν αναπόφευκτη την έξαρση των κάθε λογής συγκρούσεων;
– Συμφωνώ βαθύτατα μαζί σας ότι η φράση «δεν μπορώ να αναπνεύσω» εκφράζει συνολικά την εποχή της ασφυξίας στην οποία ζούμε. Βρισκόμαστε επίσης σε έναν δρόμο που είναι στρωμένος με περισσότερες συγκρούσεις, μεγαλύτερες ανισότητες και περισσότερες πανδημίες. Η φωνή από τους δρόμους, όπως και η φωνή από τα νοσοκομεία είναι η ίδια: δεν μπορώ να αναπνεύσω. Εδώ στο Νιου Τζέρσεϊ, που είναι hotspot του κορωνοϊού, δεν υπάρχουν αρκετοί αναπνευστήρες, δεν υπάρχουν αρκετές νοσοκόμες γιατί η λιτότητα έφτασε μέχρι το κόκαλο και έφερε τη λογική της αγοράς ακόμα και μέσα στους θεσμούς.
• Η Ναόμι Κλάιν υποστήριξε τον σοσιαλιστή Μπέρνι Σάντερς για το χρίσμα των Δημοκρατικών, αλλά δεν είναι δυσαρεστημένη επειδή κέρδισε ο μετριοπαθής Τζο Μπάιντεν. Αλλωστε και οι δύο υποστηρίζουν το πράσινο New Deal. Ο Μπέρνι κέρδισε ακόμα και το Λας Βέγκας γιατί όπως λέει η Κλάιν: «Οι καμαριέρες του “Trump Hotel” βγήκαν και ψήφισαν Μπέρνι για να πουν “fuck off” στο κατεστημένο. Ωστόσο, αν κέρδιζε τον Λευκό Οίκο θα γινόταν εμφύλιος. Η Αμερική χρειάζεται ηρεμία μετά τον Τραμπ».
Η Κλάιν δεν διστάζει να επικρίνει την κυβέρνηση Μητσοτάκη για το γρήγορο άνοιγμα στον τουρισμό και για την πολιτική εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. «Θα επιτρέψουμε να θυσιαστεί το περιβάλλον στην εξόρυξη του πετρελαίου και του αερίου; Ευτυχώς γνωρίζω ότι οι Ελληνες αγαπούν πολύ το περιβάλλον. Οσο για το άνοιγμα στον ξένο τουρισμό, θα ήταν πολύ καλύτερο να έκανε η Ελλάδα ό,τι και η Νέα Ζηλανδία. Εβδομάδα τεσσάρων ημερών έτσι ώστε οι ίδιοι οι Ελληνες να είχαν τη δυνατότητα να απολαύσουν τον τόπο τους».
Ο Τσίπρας
Η Ναόμι Κλάιν δεν είχε μείνει ασυγκίνητη από το «φαινόμενο Τσίπρας». Σήμερα ασκεί κριτική στον τέως πρωθυπουργό. «Το 2010 πήρα συνέντευξη από τον Τσίπρα και μου είπε: “Το όχι είναι αρκετό. Σήμερα αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να απορρίψουμε το κατεστημένο”. Είχε κάνει λάθος. Η Αριστερά δεν μπορεί μόνο να απορρίπτει. Πρέπει επίσης να προτείνει. Το πράσινο New Deal είναι σήμερα η πρότασή μας». Μια από τις προτάσεις της Κλάιν έρχεται σε αντίθεση με την πράσινη πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. «Στη Γερμανία και στη Δανία τα αιολικά πάρκα ανήκουν στις τοπικές κοινωνίες και αυτό θα έπρεπε να γίνει και στην Ελλάδα». Η Κλάιν, τέλος, υπενθυμίζει με νόημα τη φράση του Μίλτον Φρίντμαν: «Μια κρίση καθιστά αυτονόητο ό,τι μέχρι χθες ήταν αδιανόητο».
