Η κρίση την οποία διέρχεται η παγκόσμια οικονομία και πρωτοφανής είναι, αλλά και η ανάκαμψή της διαφαίνεται αβέβαιη και βραδύτερη, γεγονός που κάνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να αναθεωρεί τις προβλέψεις του επί τα χείρω. Η πανδημία προκάλεσε πολύ βαθύτερη και ευρύτερη ζημία στην οικονομική δραστηριότητα από όσο αρχικά υπολογιζόταν, ενώ για πρώτη φορά στα χρονικά το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα εκτιναχθεί στο 101% του παγκόσμιου ΑΕΠ, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών, και στο 14% του ΑΕΠ το παγκόσμιο δημοσιονομικό έλλειμμα.
Υπό το πρίσμα αυτό, το ΔΝΤ αναμένει η παγκόσμια οικονομία φέτος να συρρικνωθεί κατά 4,9% εν συγκρίσει με την εκτίμηση για 3% τον Απρίλιο. Τότε είχε χρησιμοποιήσει τα υπάρχοντα δεδομένα, ενώ ξεκινούσε να γίνεται αισθητός ο αντίκτυπος από τις εκτεταμένες καραντίνες και τη διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς.
Από την άλλη πλευρά, και η αναμενόμενη ανάκαμψη το 2021 δεν θα είναι τόσο δυναμική όσο φαινόταν προ διμήνου. Η οικονομία, συγκεκριμένα, θα αναπτυχθεί 5,4% έναντι 5,8% της πρόβλεψης του Απριλίου, ενώ εάν ξεσπάσει επόμενο κύμα κορωνοϊού, τότε η ανάπτυξη θα περισταλεί δραστικά στο μόλις 0,5%. Αν και πολλές χώρες έχουν επανεκκινήσει τον οικονομικό τους μηχανισμό, τα μοναδικά χαρακτηριστικά της καραντίνας και της κοινωνικής απόστασης έχουν πλήξει αμφότερες τις επενδύσεις και τις καταναλωτικές δαπάνες. «Οπότε, έχει προξενηθεί ένα πολύ ευρύ και συλλογικό σοκ στη ζήτηση, δημιουργώντας βραχυπρόθεσμη διακοπή στο σύστημα προμηθειών», επισημαίνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στις προβλέψεις του.
Οι ανεπτυγμένες οικονομίες, ειδικότερα, έχουν δεχθεί ιδιαιτέρως βαρύ πλήγμα, δεδομένου ότι η παραγωγή της Ευρωζώνης φέτος θα μειωθεί 10,2% και των Ηνωμένων Πολιτειών 8%, δηλαδή 2 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από όσο αρχικά είχε προβλεφθεί τον Απρίλιο. Στις δε οικονομίες της Λατινικής Αμερικής, όπου τα κρούσματα εξακολουθούν να αυξάνονται, παρατηρείται και η πιο μεγάλη αναθεώρηση των προβλέψεων. Στη Βραζιλία αναμένεται συρρίκνωση 9,1% από 3,8% αρχικά, ενώ στο Μεξικό 10,5% (από 3,9% τον Απρίλιο) για το 2020. Στη δε περίπτωση της Κίνας, όπου το εμπόριο και οι επιχειρήσεις μπήκαν ξανά σε κίνηση τον Απρίλιο και τα νέα κρούσματα ελαχιστοποιούνται, υπάρχει μια θετική εξέλιξη. Είναι, όπως παρατηρεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η μοναδική μεγάλη οικονομία η οποία θα εμφανίσει ανάπτυξη το 2020 στο 1%, ήτοι ελαφρώς χαμηλότερη από την εκτίμηση του Απριλίου.
Πακέτα στήριξης
Το θετικό στοιχείο στη ζοφερή εικόνα είναι τα γενναιόδωρα προγράμματα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, που προώθησαν οι κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο. Τα μέτρα αυτά συνέτειναν στο να σωθούν ανθρώπινες ζωές, να διατηρηθεί ένα επίπεδο διαβίωσης, να προστατευθεί η απασχόληση και το επιχειρείν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα δημοσιονομικά μέτρα συμποσούνται σε 11 τρισ. δολάρια, όταν οι εκτιμήσεις του Απριλίου τα έφεραν στα 8 τρισ. δολάρια.
Το ήμισυ από τα μέτρα αφορά επιπλέον δαπάνες και απολεσθέντα έσοδα, που επηρεάζουν άμεσα τους προϋπολογισμούς, ενώ το υπόλοιπο συνιστά υποστηρικτικές παρεμβάσεις για ρευστότητα (δάνεια, κρατικές εγγυήσεις έναντι πιστώσεων, αγορά μεριδίων σε προβληματικές εταιρείες κ.ά.). Οι παρεμβάσεις αυτές απέτρεψαν ή μείωσαν τις πτωχεύσεις, αλλά προφανώς διόγκωσαν το δημόσιο χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα των επιμέρους κυβερνήσεων. Το 2020, όπως προβλέπει το ΔΝΤ, σε παγκόσμια κλίμακα το δημόσιο χρέος για πρώτη φορά στην Ιστορία θα εκτιναχθεί στο 101% του ΑΕΠ, δηλαδή θα αυξηθεί 19 ποσοστιαίες μονάδες από το 2019. Το δε δημοσιονομικό έλλειμμα κατά μέσον όρο θα φθάσει στο 14% του ΑΕΠ, ήτοι 10 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από πέρυσι.
Προειδοποίηση
Ο διεθνής οργανισμός είχε ήδη προειδοποιήσει ότι η παγκόσμια οικονομία θα δεχθεί το σοβαρότερο πλήγμα από την εποχή της Μεγάλης Υφεσης, σχεδόν 100 χρόνια πριν. Σήμερα δηλώνει ακόμα πιο απαισιόδοξος, διότι το σοκ στις εφοδιαστικές αλυσίδες ενδεχομένως να αποδειχθεί δεινότερο από όσο προβλεπόταν, ενώ και η ζήτηση εξακολουθεί να πλήττεται, μιας και παραμένουν σε ισχύ τα μέτρα κοινωνικής απόστασης και άλλες προδιαγραφές ασφαλείας και υγιεινής. Οσο δε για τις χώρες που ακόμα παλεύουν να θέσουν υπό έλεγχο την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού, διατηρώντας ακόμα τους περιορισμούς, αυτό θα επηρεάσει την ανάπτυξη. «Εάν συνεχίζει ανεμπόδιστα η ασθένεια, τότε αυξάνονται ανησυχητικά οι πιθανότητες για μακροχρόνιες επιπτώσεις στις ζωές, στην ασφάλεια της εργασίας και στην ανισότητα», επισημαίνει το ΔΝΤ.
Παράλληλα, προειδοποίησε ότι η αναβάθμιση του κλίματος μεταξύ των επενδυτών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές δεν συσχετίζεται με τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. Αναφορικά, τέλος, με την κατανάλωση, ο διεθνής οργανισμός αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για την αύξησή της, εξαιτίας της πιο μακράς διακοπής της οικονομικής δραστηριότητας από όσο αναμενόταν, των κραδασμών στη ζήτηση από τα μέτρα κοινωνικής απόστασης και της ενίσχυσης των αποταμιεύσεων.
