Ποιος ειναι ο Γιώργης Μελίκης;

Ποιος ειναι ο Γιώργης Μελίκης; Στο νέο επεισόδιο της εβδομαδιαίας εκπομπής-ντοκιμαντέρ «Μουσικές Οικογένειες», που θα προβληθεί την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου στις 21:00 στην ΕΡΤ3, ο Γιώργης Μελίκης μας συστήνει τους πρωτομάστορες στην κρητική μουσική δισκογραφία, που με τους δίσκους τους στην Ελλάδα αλλά και στις ΗΠΑ, χαρακτηρίζουν μια πρωτοποριακή διαδρομή η οποία καταγράφεται στην εθνική μουσική- συλλογική μνήμη!

Γνωρίζοντας εξ αρχής το εύρος αλλά και την ηχητική πολυμορφία της Κρητικής μουσικής, περιοριζόμαστε στην περιοχή Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Με οδηγό μας τον νέο δεξιοτέχνη μουσικό Αλέξαντρο Παπαδάκη από την Άρδαχτο, κάνουμε αναφορά σε μεγάλες μουσικές οικογένειες της περιοχής, αλλά και της Κρήτης ολόκληρης.

Το σημερινό επεισόδιο αναφέρεται στους:

-Γιώργη Μαρκογιώργη, από το Σπήλι, γενάρχη των Μαρκογιάννηδων. Έπαιζε λύρα τις δεκαετίες του ‘20 και του ‘30. Ίσως η μεγαλύτερη φίρμα της εποχής για την περιοχή. Πρόλαβε και εποχές όπου έπαιζε σκέτη λύρα.

-Γιάννη Μαρκογιαννάκη από το Σπήλι. Ενεργός καί παιχτικά καί συνθετικά από την δεκαετία του ‘30 έως την δεκαετία 2010! Πρώτος γιός του Μαρκογιώργη, ο οποίος τον μύησε στο λαγούτο, μιας και στην περιοχή δεν ήταν πριν διαδεδομένο. Μάστορας στην διαμόρφωση του κουρδίσματος του σύγχρονου κρητικού λαγούτου. Δημιούργησε δική του σχολή παιξίματος.

-Βαγγέλη Μαρκογιαννάκη, από το Σπήλι. Είναι ο μικρός αδερφός του Μαρκογιάννη. Δημιούργησε επίσης δική του σχολή στο λαγούτο και «ευθύνεται» για τον εκμοντερνισμό του κρητικού λαγούτου παιχτικά, καθώς εισήγαγε τεχνικές τετράχορδου μπουζουκιού. Συνθέτης και δεξιοτέχνης κυρίως όσον αφορά την ταχύτητα των δαχτύλων.

-Γεράσιμο Σταματογιαννάκη, από τα Ακούμια. “Διάδοχος” του Σκορδαλού, όσον αφορά το Αγιοβασιλιώτικο ηχόχρωμα.

-Καραβίτη, από το χωριό Ακτούντα. Ο μεγαλύτερος μουσικοσυνθέτης στο ντόπιο Αγιοβασιλιώτικο ηχόχρωμα προ Σκορδαλού.

Μια μουσική καταγραφή με μορφή μουσικού οδοιπορικού σε μια περιοχή όπου οι μουσικοί της συγκαταλέγονται στους πρωτομάστορες της Κρητικής δισκογραφίας.

Έρευνα, σενάριο, παρουσίαση: Γιώργης Μελίκης
Σκηνοθεσία, διεύθυνση φωτογραφίας:Μανώλης Ζανδές
Διεύθυνση παραγωγής: Ιωάννα Δούκα
Μοντάζ, γραφικά, κάμερα: Άγγελος Δελίγκας
Μοντάζ:Βασιλική Γιακουμίδου
Ηχοληψία και ηχητική επεξεργασία: Σίμος Λαζαρίδης
Κάμερα: Άγγελος Δελίγκας, Βαγγέλης Νεοφώτιστος
Script, γενικών καθηκόντων: Βασιλική Γιακουμίδου

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά Ερευνητής λαϊκής παράδοσης Ο Γιώργης Μελίκης ζει στη Θεσσαλονίκη, σε μια πολύβουη πόλη, αλλά οι ήχοι στα αφτιά του δεν είναι οι κόρνες των αυτοκινήτων, είναι οι ήχοι των ζουρνάδων, οι ήχοι από τις θρακιώτικες λύρες με τα νταούλια. Είναι οι ήχοι που αρχικά έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές και στη συνέχεια δισκογραφία για συλλέκτες. Είναι οι ήχοι που με επιμονή «μάζεψε» και από το τελευταίο χωριό χωρίς καθόλου να σκεφτεί τρέξιμο και αντιξοότητες. Με ένα μαγνητόφωνο στην πλάτη γυρίζει απ’ άκρη σ’ άκρη τη Βόρεια Ελλάδα και καταγράφει τα δημιουργήματα της ανώνυμης λαϊκής πολυφωνίας.

«Η σχέση μου με την παραδοσιακή μουσική και το δημοτικό τραγούδι αρχίζει πριν από ακριβώς 52 χρόνια. Την μέρα που γεννήθηκα. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Μελίκη Ημαθίας μέσα σε κλίμα ευδαιμονίας και καλοπέρασης. Οι ζουρνάδες και τα καταπληκτικά τραγούδια ήταν μια σχέση σχεδόν καθημερινή. Ακούσματα και εικόνες στο σπίτι από τους παππούδες και τους γονείς. Πανηγύρια λαϊκά και θρησκευτικά» εξηγεί ο ίδιος.

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά
Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

Η ιστορία του Γιώργη Μελίκη έχει σεναριακές αρετές και ξεκινάει από το 1965, όταν μαθητής γυμνασίου γνωρίζει τον Νίκο Κοντοσόπουλο, συντάκτη του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών. Με δική του παρότρυνση καταγράφει πέρα από τα τραγούδια του Ρουμλουκιού και το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. Από τότε αρχίζει μια σχέση συνεργασίας με το Γλωσσικό Κέντρο της Ακαδημίας Αθηνών και τους συντάκτες του. Η συνεργασία επεκτείνεται και στο Λαογραφικό Κέντρο της Ακαδημίας όπου γνωρίζει τον Περιστέρη. Με την παρότρυνσή του και κυρίως με τις σοφές υποδείξεις του αρχίζει να καταγράφει τα πρώτα δημοτικά τραγούδια ξεκινώντας βεβαίως από το χωριό του.

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά
Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

«Διεκπεραίωνα με οριακό τρόπο τις μαθητικές μου υποχρεώσεις και μελαγχολούσα ακούγοντας Χατζιδάκι, Βιβάλντι και Αλμπινόνι, διαβάζοντας Καβάφη και Μποντλέρ και συνεχίζοντας τη βαθιά εκείνη από το δημοτικό συνήθεια να λέω το «Ασπιλε Αμόλυντε» σε όλους σχεδόν τους Χαιρετισμούς.

οικογένεια Κομπανία Βέρδη βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

Τα καλοκαίρια στις δύο τελευταίες τάξεις του λυκείου τα πέρασα ποτίζοντας βαμβάκια και καπνά μαζί με τον κουμπάρο και καταπληκτικό τραγουδιστή Γιώργη Γαγάκα. Δεν αφήναμε τραγούδι για τραγούδι που να μην το λέμε. Εγραφα ατέλειωτα, ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Ασκήσεις σε κάθε μορφή λόγου. Ο Καζαντζάκης και ο Τσέχοφ μπερδεύονταν βαθιά μεθυστικά με τα βυζαντινά και μεσαιωνικά κείμενα, ώσπου ήρθε το βλογημένο ’69 και φεύγω στην Αθήνα για σπουδές».

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

 

Το 1968 μαθητής της Β’ λυκείου, όπως αρκετοί άλλοι συμμαθητές του, βρίσκεται μέλος της χορωδίας δημοτικών τραγουδιών σε ηχογράφηση του τότε Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, Ραδιοφωνικός Σταθμός Μακεδονίας.

Πολλές οι αντιρρήσεις για την «εκτέλεση» των τραγουδιών τις οποίες μόνο ψιθύριζε. «Εγώ, ένας αιρετικός μαθητής, πού να τολμήσω να πω ότι το κλαρίνο και οι διασκευές των δημοτικών μας τραγουδιών δεν με εκφράζουν γιατί δεν είναι το αυθεντικό καταπίστευμα του λαϊκού μας πολιτισμού. Οτι εμείς εδώ έχουμε ζουρνά οι ντόπιοι και λύρες και νταούλια οι Κωστηλίδες. Οτι τα τραγούδια μας ποτέ δεν συνοδεύτηκαν από όργανα αλλά είναι μόνο φωνητικά και ο ζουρνάς μάς απογειώνει με τη μουσική του αυτοκυριαρχία. Εκλεινα τα μάτια και με τ’ αφτιά μου απομόνωνα τις ανεπανάληπτες φωνές συγχωριανών μου και προσπαθούσα να «αποδεχτώ» τη νέα μουσική τάξη που ελέω της παντοδύναμης τότε κρατικής ραδιοφωνίας επιβαλλόταν στον τόπο μου».

Τι ειναι οι Πομάκοι;

Χιλιάδες ραδιοφωνικές εκπομπές. Δίσκοι και βιβλία του εκδίδονται συνεχώς. Διοργανώνει συναυλίες με λαϊκούς μουσούς και δίνει διαλέξεις εντός και εκτός της χώρας. Στόχος και σκοπός ιερός ο εμπλουτισμός του Αρχείου – Συλλογής Γιώργη Μελίκη.

 

 

Γιώργης Μελίκης βιογραφικό σήμερα! Η ηλικία, η προσωπική ζωή, το ύψος, η καταγωγή, οι σπουδές, και τα κιλά

 

«Οι ερευνητικές μου οδοιπορίες εμπεριέχουν πάντα και μια προσωπική, αν θέλετε εξομολογητική, μαρτυρία. Ειδικότερα εκείνες οι πρώτες, οι νεανικές και τόσο καθοριστικές για τη μετέπειτα πορεία μου».

 

Ανήκει στη συλλογή του Εθνογραφικού Κέντρου Γιώργη Μελίκη – Κέντρου Έρευνας Μάσκας, το οποίο ιδρύθηκε το 2011, όταν ο Γιώργης Μελίκης ολοκλήρωσε μια πορεία 42 ετών στη δημοσιογραφία και αποφάσισε να αφιερωθεί στο πάθος του: την ελληνική λαϊκή παράδοση.

Μετέτρεψε τότε το πατρικό του σπίτι, ένα αρχοντικό 800 τ.μ. στη Μελίκη, μια κωμόπολη του νομού Ημαθίας, σε μουσείο, με σκοπό να αναδείξει το πλούσιο λαογραφικό υλικό που είχε συγκεντρώσει ταξιδεύοντας: χιλιάδες καταγεγραμμένα δημοτικά τραγούδια και αφηγήσεις, λατρευτικά τάματα και φωτογραφίες και μια συλλογή από 120 χειροποίητες μάσκες λαϊκών δρωμένων από όλη την Ελλάδα. Διανύοντας την περίοδο της Αποκριάς, λίγο πριν οι μάσκες αποκτήσουν ξανά ζωή και γίνουν πρωταγωνιστές των τοπικών θιάσων, ο ιδρυτής του κέντρου μάς μίλησε για τη μοναδικότητά τους και μας εξήγησε την επίπονη διαδικασία συντήρησης και αντικατάστασής τους, την οποία επωμίζεται και χρηματοδοτεί ο ίδιος από τη σύνταξή του.

Πώς αποκτήσατε αυτές τις μάσκες και ποια η αποστολή του Κέντρου Έρευνας Μάσκας;

Τις συγκέντρωσα πόρτα πόρτα, ταξιδεύοντας στα χωριά της Ελλάδας. Είναι ο κόπος 40 ετών. Εκτός από δημοσιογράφος, ήμουν και ερευνητής της λαϊκής παράδοσης. Έχω γυρίσει την ελληνική επαρχία, καταγράφοντας τους χορούς και τα τραγούδια κάθε τόπου. Παράλληλα έψαχνα για μάσκες από δρώμενα και λαϊκές πράξεις η ιστορία των οποίων χάνεται στα βάθη του χρόνου. Αφού «χτένισα» ολόκληρη την Ελλάδα, κατάφερα να δημιουργήσω μια πλήρη συλλογή, που περιλαμβάνει 120 μάσκες από την Ήπειρο, τον Ταΰγετο, τη Θράκη, τα Επτάνησα, τα Δωδεκάνησα, τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, τη Θεσσαλία, την Κρήτη.

Σκοπός του κέντρου, το οποίο αποτελεί ένα «ζωντανό μουσείο», γιατί είναι ο φυσικός χώρος αναβίωσης των εθίμων της περιοχής, είναι να ξετυλίξει το αφήγημα της κάθε μάσκας. Δεν θέλουμε να μάθουν οι επισκέπτες μόνο ονόματα και τόπους –για παράδειγμα, ότι στον Έβρο υπάρχει μια μάσκα από κολοκύθα, κέρατα κριαριού και τρίχες αλόγου, που λέγεται Πουρπουρής–, αλλά να αναδείξουμε το δρώμενο στο οποίο συμμετέχει η μάσκα, να εξηγήσουμε γιατί συγκροτείται ο θίασος και πόσα άτομα έχει, αλλά και ποιο είναι το μουσικό ρεπερτόριο που «ντύνει» το γεγονός.

“Το Εθνογραφικό Κέντρο Γιώργη Μελίκη – Κέντρο Έρευνας Μάσκας βρίσκεται στη Μελίκη Ημαθίας (60 χιλ. από Θεσσαλονίκη, 20 χιλ. από Βέροια και 8 χιλ. από Βεργίνα). Με ιστορική και αισθητική ευαισθησία ερευνούμε, καταγράφουμε, συγκεντρώνουμε, δημοσιεύουμε και εκθέτουμε στους χώρους μας αλλά και σε μεγάλα μουσεία, ιδρύματα, πνευματικά κέντρα και πανεπιστημιακούς χώρους καταπιστεύματα και δημιουργήματα του υλικού και άυλου πολιτισμού. ΧΩΡΟΙ – ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΟΓΕΙΟ • Κέντρο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. • Έκθεση: «Το παιδί στην παράδοση». • Έκθεση: «Έθιμα του τόπου μας». • Γκαλερί. ΑΥΛΕΙΟΣ ΧΩΡΟΣ • Κέντρο Έρευνα Δράσεις. • Πωλητήριο. ΠΡΩΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ • Έκθεση: «Τάματα Λατρείας- Ανθρώπινες ιστορίες». • «Αναστενάρια». ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΟΡΟΦΟΣ • Έκθεση Μάσκες”

 

Slide Up
x